Kofeina, mimo że powszechnie uznawana za bezpieczną substancję w diecie dorosłych, może mieć znaczący wpływ na przebieg ciąży oraz rozwój prenatalny dziecka. Z uwagi na jej łatwą biodostępność i długi czas półtrwania, jej obecność w organizmie ciężarnej może nieść określone ryzyka.
Przenikanie Kofeiny przez Łożysko
Kofeina swobodnie przekracza barierę łożyskową i przedostaje się do krążenia płodowego. U płodu mechanizmy metabolizujące kofeinę (w tym aktywność enzymu CYP1A2) są niedojrzałe, co prowadzi do jej znacznie wolniejszej eliminacji i dłuższego okresu półtrwania. Skutkuje to kumulacją kofeiny w organizmie rozwijającego się dziecka.
Ryzyko Spontanicznych Poronień i Zahamowania Wzrostu Płodu
Badania obserwacyjne sugerują, że wysokie spożycie kofeiny (powyżej 300 mg/dobę) może zwiększać ryzyko samoistnych poronień. Mechanizm ten może być związany z zaburzeniem przepływu maciczno-łożyskowego i zmniejszoną dostępnością tlenu oraz składników odżywczych dla płodu.
Dodatkowo, nadmierna ekspozycja na kofeinę może prowadzić do ograniczenia wzrastania płodu, niskiej masy urodzeniowej oraz zaburzeń w rozwoju neurologicznym i sercowo-naczyniowym dziecka.
Zalecenia dla Kobiet w Ciąży i Planujących Ciążę
Zgodnie z wytycznymi organizacji międzynarodowych, kobietom w ciąży zaleca się ograniczenie dziennego spożycia kofeiny do maksymalnie 300 mg – co odpowiada około 2–3 filiżankom kawy dziennie. W ocenie należy uwzględnić także inne źródła kofeiny, takie jak herbata, czekolada, napoje energetyczne oraz niektóre preparaty farmaceutyczne.
Alternatywy dla Kawy w Okresie Ciąży
Kobiety ciężarne mogą sięgać po napoje bezkofeinowe, herbaty ziołowe (np. melisa, rooibos), kakao bez dodatku kofeiny czy napary owocowe – które mogą stanowić bezpieczną i przyjemną alternatywę dla kawy.
Znaczenie Edukacyjne i Kliniczne
Zważywszy na łatwą dostępność kofeiny w diecie oraz jej możliwe skutki teratogenne przy wysokich dawkach, edukacja kobiet w wieku rozrodczym w zakresie bezpiecznego spożycia tej substancji powinna stanowić integralny element opieki prenatalnej.
Na podstawie:
Ungvari, Z., Kunutsor, S.K. Coffee consumption and cardiometabolic health: a comprehensive review of the evidence. GeroScience 46, 6473–6510 (2024). https://doi.org/10.1007/s11357-024-01262-5
W redakcji tekstu wykorzystano narzędzia AI: Gemini, Copilot oraz Consensus.
Autor doniesienia:
Prof. dr hab. n. med. Przemysław Guzik, Katedra i Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej, Uniwersyteckie Centrum Badań Sportowo-Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu.