Witamina D nie tylko wspiera układ kostny poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, ale pełni również istotną rolę immunomodulującą, wywierając złożony wpływ na komórki i mechanizmy układu odpornościowego. Jej zdolność do modulowania odpowiedzi immunologicznej sprawia, że jest przedmiotem intensywnych badań w kontekście leczenia i profilaktyki wielu chorób autoimmunologicznych, w których dochodzi do nieprawidłowej aktywacji układu odpornościowego skierowanej przeciwko własnym tkankom organizmu.
Wpływ na Limfocyty T i Cytokiny
Witamina D hamuje nadmierną aktywację limfocytów T, kluczowych komórek układu odpornościowego zaangażowanych w procesy zapalne i autoimmunologiczne. Ponadto ogranicza produkcję cytokin prozapalnych, takich jak interferon gamma (IFN-γ) i interleukina 17 (IL-17), które odgrywają istotną rolę w patogenezie przewlekłego stanu zapalnego typowego dla chorób autoimmunologicznych. Jednocześnie, witamina D może stymulować produkcję cytokin przeciwzapalnych, przyczyniając się do przywrócenia równowagi immunologicznej.
Stwardnienie Rozsiane (SM)
Suplementacja witaminą D wiąże się z redukcją nawrotów choroby, które są charakterystyczne dla stwardnienia rozsianego, oraz łagodzeniem objawów neurologicznych takich jak osłabienie mięśni, przewlekłe zmęczenie czy zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej. Badania sugerują, że odpowiedni poziom witaminy D może wpływać na proces remielinizacji nerwów oraz modulować aktywność komórek układu odpornościowego zaangażowanych w patogenezę SM.
Reumatoidalne Zapalenie Stawów (RZS)
Witamina D może zmniejszać ból i obrzęk stawów, które są głównymi objawami reumatoidalnego zapalenia stawów, a także poprawiać ich ruchomość, ograniczoną przez proces zapalny i uszkodzenie struktur stawowych. Jej działanie przeciwzapalne może przyczyniać się do spowolnienia progresji choroby i poprawy jakości życia pacjentów z RZS. Niektóre badania wskazują również na potencjalną rolę witaminy D w zmniejszaniu ryzyka rozwoju RZS.
Toczeń Rumieniowaty Układowy (SLE)
Utrzymanie odpowiedniego poziomu witaminy D może łagodzić różnorodne objawy tocznia rumieniowatego układowego, takie jak charakterystyczne wysypki skórne, ból i zapalenie stawów oraz przewlekłe zmęczenie, które znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie pacjentów. Witamina D może również wpływać na inne manifestacje SLE, w tym na zajęcie nerek i układu nerwowego, poprzez modulację odpowiedzi autoimmunologicznej i zmniejszenie stanu zapalnego.
Choroba Crohna i Cukrzyca Typu 1
W chorobach przewodu pokarmowego o podłożu autoimmunologicznym, takich jak choroba Crohna, oraz w autoimmunologicznej cukrzycy typu 1, witamina D może wspomagać kontrolę nadmiernej odpowiedzi zapalnej w obrębie jelit oraz poprawiać tolerancję immunologiczną wobec własnych komórek trzustki produkujących insulinę. Suplementacja witaminą D może stanowić element wspomagający standardowe leczenie tych chorób, przyczyniając się do zmniejszenia nasilenia objawów i poprawy rokowania.
Na podstawie: D-Day for Vitamin D Disease-Prevention Guideline?, Medscape, 10 lipca 2024.
https://www.medscape.com/viewarticle/d-day-vitamin-d-disease-prevention-guideline-2024a1000cp2?_gl
W redakcji wykorzystano wsparcie AI: Gemini, Copilot, Consensus.
Autor doniesienia:
Prof. dr hab. n. med. Przemysław Guzik, Katedra i Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej, Uniwersyteckie Centrum Badań Sportowo-Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu.