Proces starzenia przynosi istotne zmiany w metabolizmie mięśni szkieletowych, prowadząc do stopniowej utraty ich masy i funkcjonalności. Kluczowym problemem jest zaburzenie równowagi między syntezą a rozpadem białek mięśniowych. U osób starszych obserwujemy wyraźną przewagę procesów katabolicznych, co bezpośrednio przyczynia się do rozwoju sarkopenii - postępującej utraty masy i siły mięśniowej. To zjawisko nie tylko ogranicza samodzielność seniorów, ale także zwiększa ryzyko upadków i związanych z nimi powikłań.
Jednym z najważniejszych mechanizmów odpowiedzialnych za te zmiany jest tzw. opór anaboliczny. Polega on na zmniejszonej wrażliwości mięśni na bodźce, które u młodych osób skutecznie stymulują przyrost masy mięśniowej. W praktyce oznacza to, że starszy organizm słabiej reaguje zarówno na spożycie białka, jak i na aktywność fizyczną. U osób w podeszłym wieku odpowiedź syntezy białek mięśniowych na posiłek bogaty w białko może być nawet o 30% słabsza niż u młodych dorosłych.
Wśród czynników przyczyniających się do rozwoju oporu anabolicznego szczególną rolę odgrywają:
Aby przeciwdziałać tym niekorzystnym zmianom, eksperci zalecają osobom starszym zwiększenie podaży białka do 1,0-1,5 g na kg masy ciała dziennie, z naciskiem na wysokiej jakości źródła takie jak jaja, ryby czy chude mięso. Szczególnie ważne jest równomierne rozłożenie białka na wszystkie posiłki w ciągu dnia, z uwzględnieniem porcji białka przed snem, co może pomóc w ograniczeniu nocnego katabolizmu mięśniowego.
Równie istotnym elementem strategii przeciwdziałania sarkopenii jest regularna aktywność fizyczna. Ćwiczenia oporowe 2-3 razy w tygodniu, dostosowane do możliwości seniora, mogą znacząco poprawić wrażliwość mięśni na bodźce anaboliczne. Dodatkowo, codzienna umiarkowana aktywność (spacery, nordic walking, pływanie) wspiera ogólną kondycję i pomaga utrzymać prawidłową masę mięśniową.
Warto podkreślić, że odpowiednio wcześnie wdrożona profilaktyka może znacząco spowolnić proces utraty masy mięśniowej. Połączenie zbilansowanej diety bogatej w białko z regularną aktywnością fizyczną stanowi najskuteczniejszą strategię zachowania sprawności i niezależności w starszym wieku.
Na podstawie: Deane, C. S., Cox, J., & Atherton, P. J. (2024). Critical variables regulating age-related anabolic responses to protein nutrition in skeletal muscle. Frontiers in Nutrition, 11. https://doi.org/10.3389/fnut.2024.1419229
W edycji tekstu wspomagano się narzędziami opartymi na AI z modelami językowymi Gemini, Copilot oraz DeepSeek.
Autor doniesienia: Prof. dr hab. n. med. Przemysław Guzik, Katedra i Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej, Uniwersyteckie Centrum Badań Sportowo-Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu.