Lek. Marta Lubarska, Katedra i Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytecki Szpital Kliniczny, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań
Sposób odżywiania współczesnego człowieka zmienił się drastycznie na przestrzeni ostatnich stuleci. Wraz z tymi zmianami pojawiły się nowe wyzwania – w tym zwiększenie występowania zaburzeń gospodarki lipidowej, która jest ściśle związana z nawykami żywieniowymi.
Dyslipidemia jest najczęściej występującym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego, u nawet 80% dorosłych powyżej 18 roku życia, i nieleczona może prowadzić do groźnych powikłań, ze śmiercią włącznie. Bardzo ważne jest wczesne wykrywanie oraz wdrożenie niefarmakologicznego i farmakologicznego leczenia hipercholesterolemii.
Podstawowymi składowymi profilu lipidowego są cholesterol całkowity (TC), cholesterol HDL, cholesterol LDL, triglicerydy (TG) oraz cholesterol nie-HDL. Aby wykryć zbyt wysokie stężenie cholesterolu, musimy znać jego wartości prawidłowe, które dla poszczególnych frakcji wynoszą: TC40 mg/dl (1,0 mmol/l) dla mężczyzn i >45 mg/dl (1,2 mmol/l) dla kobiet; TG
Z pewnością pierwszym krokiem powinna być wizyta u lekarza, który przekaże wszystkie niezbędne informacje dotyczące dalszego postępowania (uwaga, hipercholesterolemia nie musi być chorobą!), w tym ocenę ryzyka powikłań, zmianę stylu życia i wdrożenie odpowiedniej diety. No właśnie, odpowiedniej – czyli jakiej?
W diecie każdego z nas one występują, jednak najistotniejsza jest redukcja ich spożycia na rzecz jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Oznacza to tyle, że podczas komponowania posiłków powinniśmy ograniczać np. tłuste mięsa (wołowina, wieprzowina, jagnięcina), pełnotłusty nabiał (śmietana, ser żółty) i zastępować je produktami bogatymi w błonnik np. warzywa, owoce, pełnoziarniste zboża. [wiem, ze tak jest w wytycznych, ale nie sa do końca poparte solidnymi wynikami, ograniczenie tłuszczów zmniejsza cholesterol o… 10%]
Tłuszcze trans występują przede wszystkim w sklepowych produktach przetworzonych, takich jak ciastka, czekolada, chipsy, gotowe do odgrzania potrawy typu zupy czy makarony do zalania gorącą wodą. Część z nich to produkty rekreacyjne, nieobowiązkowe w diecie, i dla zachowania pełnego zdrowia warto znacząco ograniczyć ich spożywanie. Parę ciastek czy kostek czekolady raz na jakiś czas nikomu jeszcze nie zaszkodziły, jednak pilnujmy by było to okazjonalne spożycie
Przyjmuje się, że zalecana dzienna dawka błonnika wynosi około 25 g. W diecie przeciętnej osoby, gdzie występuje dużo produktów z mąki, a mało warzyw, kasz, ziaren, orzechów i grzybów ciężko uzyskać takie spożycie błonnika. Dlatego warto skupić się na ograniczeniu spożycia pieczywa, makaronów, klusek, ciastek i włączyć kasze – np. gryczaną, jaglaną czy pęczak oraz dołączyć do każdego posiłku porcję warzyw.
Co prawda ta interwencja żywieniowa wpływa przede wszystkim na triglicerydy, jednak jest na tyle kluczowa, że konieczne jest wspomnienie o niej. Aktualnie uważa się, że nie istnieje bezpieczna dawka i każda dawka alkoholu jest szkodliwa.
Nie można zapomnieć, jak istotnym postępowaniem terapeutycznym jest utrzymanie prawidłowej masy ciała i aktywność fizyczna. Modyfikacje te jako jedyne istotnie obniżają wszystkie wskaźniki lipidowe, pomagając utrzymać je w zakresie prawidłowych wartości. Zmiana codziennych przyzwyczajeń żywieniowych nie jest łatwa, jednak przynosi ogromne korzyści. Spróbujmy więc przyjrzeć się swojej diecie i wdrożyć w życie te wskazówki tak, aby cieszyć się jak najdłużej dobrym zdrowiem. :-)
Artykuł został napisany na podstawie Banach M, Burchardt P, Chlebus K, Dobrowolski P, Dudek D, Dyrbuś K et al. WYTYCZNE PTL/KLRwP/PTK/PTDL/PTD/PTNT DIAGNOSTYKI I LECZENIA ZABURZEŃ LIPIDOWYCH W POLSCE 2021. Lekarz POZ Suplement 2021.
