Wpływ treningu wytrzymałościowego na strukturę serca u zdrowych dorosłych

dr n. med. Małgorzata Kwissa
1) Klinika Nadciśnienia Tętniczego, Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych UMP
2) Uniwersyteckie Centrum Badań Sportowo-Medycznych UMP

Serce, jako narząd adaptacyjny, zmienia swoją strukturę w odpowiedzi na przewlekłą aktywność fizyczną, szczególnie w przypadku regularnych treningów wytrzymałościowych. Te zmiany wiążą się z korzystnymi adaptacjami zdrowotnymi, ale mogą też stawiać wyzwania diagnostyczne w odróżnieniu zmian fizjologicznych od patologicznych. Artykuł autorstwa Morrisona i wsp. (2023) przedstawia wyniki meta-analizy badań dotyczących zmian w strukturze lewej komory serca u zdrowych dorosłych osób regularnie uprawiających sporty wytrzymałościowe.

Przeanalizowano dane z 47 badań, które łącznie objęły ponad 3000 zdrowych dorosłych. Warunkiem włączenia do analizy było o najmniej 4-tygodniowych programów treningów wytrzymałościowych. Uwzględniono różnorodność protokołów treningowych, które obejmowały bieganie, pływanie, jazdę na rowerze i inne formy ćwiczeń wytrzymałościowych o różnej intensywności i częstotliwości. Strukturę lewej komory serca oceniano za pomocą zaawansowanych metod obrazowych (echokardiografia, rezonans magnetyczny).

Jak trening zmienia serce?

1) Wzrost masy lewej komory serca (LVM):

• Trening wytrzymałościowy prowadził do znaczącego wzrostu LVM. Adaptacja ta wynikała głównie ze zwiększenia objętości jamy lewej komory oraz grubości jej ścian.
• Średni wzrost LVM wynosił około 10%, co potwierdza fizjologiczny charakter zmian, czyli tzw. "serce sportowca".

2) Zmiany w strukturze lewej komory serca:

• Zwiększenie wymiarów jamy lewej komory (left ventricular end-diastolic diameter, LVEDD) oraz poprawa proporcji grubości ściany do objętości komory.
• Uczestnicy wykazywali bardziej „ekstremalne” adaptacje serca w zależności od intensywności i długości programu treningowego, przy czym dłuższe i bardziej wymagające programy wywoływały większe zmiany.

3) Czynniki wpływające na adaptacje:

• Mężczyźni wykazywali większe przyrosty LVM niż kobiety, co może wynikać z różnic w masie ciała, budowie serca i hormonalnych mechanizmach adaptacyjnych. Warto jednak zauważyć znacznie mniejszy udział kobiet w przytaczanych badaniach i potrzebę dodatkowych badań dla potwierdzenia obserwacji.
• U młodszych uczestników zmiany były bardziej wyraźne niż u osób starszych.
• Osoby wcześniej nieaktywne fizycznie wykazują bardziej znaczące zmiany po rozpoczęciu treningów niż osoby, które trenowały wcześniej.

Czy zmiany w sercu są zdrowe?

Żadne z uwzględnionych badań nie wskazywało, by regularny trening wytrzymałościowy prowadził do niekorzystnych skutków, takich jak włóknienie czy pogorszenie funkcji serca.

Zwiększenie objętości i grubości ścian serca u sportowców jest prawidłową adaptacją do wysiłku fizycznego i zwykle nie stanowi problemu zdrowotnego.

Podsumowanie

Badanie przeprowadzone przez Morrisona i współpracowników wykazało, że regularny trening wytrzymałościowy korzystnie wpływa na funkcję serca, zwiększając jego zdolność do efektywnego pompowania krwi. Zmiany te są naturalną odpowiedzią organizmu na wysiłek i odgrywają kluczową rolę w poprawie ogólnej wydolności fizycznej.

Dla osób rozpoczynających regularną aktywność fizyczną istotne jest, aby stopniowo zwiększać intensywność treningów, dając sercu czas na adaptację. Jednocześnie sportowcy, zwłaszcza trenujący na wysokim poziomie, powinni regularnie poddawać się badaniom kardiologicznym, aby upewnić się, że ich serce przystosowuje się prawidłowo.

Na podstawie: Morrison BN, George K, Kreiter E, Dixon D, Rebello L, Massarotto RJ, Cote AT. Effects of endurance exercise training on left ventricular structure in healthy adults: a systematic review and meta-analysis. Eur J Prev Cardiol. 2023 Jul 12;30(9):772-793. doi: 10.1093/eurjpc/zwad023. PMID: 36718569.

W edycji tekstu wspomagano się narzędziami opartymi na AI (Chatpdf).