Wpływ roztrenowania na masę lewej komory serca u osób trenujących wytrzymałościowo

dr n. med. Małgorzata Kwissa
1) Klinika Nadciśnienia Tętniczego, Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych UMP
2) Uniwersyteckie Centrum Badań Sportowo-Medycznych UMP

Regularny trening wytrzymałościowy prowadzi do korzystnych zmian w sercu, określanych jako „serce sportowca”. Jedną z takich adaptacji jest zwiększenie masy lewej komory serca – kluczowego obszaru odpowiedzialnego za pompowanie krwi do organizmu. To powiększenie umożliwia sercu bardziej efektywną pracę podczas intensywnych wysiłków fizycznych. Jednak w przypadku zaprzestania treningów zmiany te mogą być odwracalne, co może mieć znaczenie w ocenie zdrowia sercowego sportowców oraz osób z historią aktywności fizycznej.

Massarotto i wsp. przeanalizowali dane z 21 badań obejmujących 723 uczestników, którzy wcześniej regularnie trenowali wytrzymałościowo (w tym biegania, jazdy na rowerze czy pływania).

W analizowanych badaniach okres roztrenowania wynosił od 2 tygodni do kilku miesięcy. Masę lewej komory serca (LVM) oceniano prze użyciu echokardiografia lub rezonansu magnetycznego.

W analizie uwzględniono zmienne demograficzne, takie jak wiek, płeć oraz poziom wcześniejszej aktywności fizycznej.

Co zauważono?

Roztrenowanie prowadzi do zmniejszenia LVM, średnicy jamy lewej komory, grubości ścian tylnej i przegrody. Zmiany te są powiązane z obniżeniem obciążeń ciśnieniowych i objętościowych oraz redukcją objętości osocza po zaprzestaniu treningów. Proces regresji tych zmian jest szybszy niż czas potrzebny na ich rozwój w wyniku treningów.
Zmiany LVM były najbardziej zauważalne w pierwszych 4–8 tygodniach od zaprzestania treningów i obecny w ciągu 3 miesięcy. Po tym okresie brak aktywności nie wpływał dalej na LVM.
Osoby o wyższym poziomie wytrenowania (np. sportowcy wyczynowi) doświadczają większych zmian w LVM w porównaniu z osobami mniej wytrenowanymi. Im większe adaptacje serca na skutek treningu, tym większe zmiany w przypadku ich zaprzestania.
Kobiety wykazują większą skłonność do ekscentrycznego modelu przebudowy serca, charakteryzującego się powiększeniem jam serca, podczas gdy u mężczyzn częściej obserwuje się zmiany o charakterze koncentrycznym. Reakcja obu płci na roztrenowanie, w odniesieniu do zmian w LVM, była zbliżona. Ze względu na ograniczoną reprezentację kobiet w analizowanych badaniach, ocena różnic płciowych była utrudniona. Wskazane są dalsze badania, aby dokładniej określić te różnice w kontekście detreningu.
Zmniejszenie LVM często towarzyszy obniżeniu wydolności tlenowej, szczególnie u sportowców wyczynowych. Intensywność treningów ma kluczowe znaczenie dla utrzymania VO2 max. Redukcja intensywności prowadzi do szybszego spadku VO2 max w porównaniu do zmniejszenia czasu trwania lub liczby treningów.

Podsumowanie

Badanie podkreśla, że roztrenowanie prowadzi do istotnych, ale odwracalnych zmian w masie lewej komory serca u osób trenujących wytrzymałościowo. Regularny trening jest kluczowy dla utrzymania tych adaptacji, co ma znaczenie zarówno dla zdrowia sportowców, jak i ich wyników sportowych. Przy ocenie klinicznej sportowca powinno się brać pod uwagę okresy roztrenowania podczas interpretacji wyników badań obrazowych serca.

Na podstawie: Massarotto RJ, Campbell AJ, Kreiter E, Claydon VE, Cote AT. Effects of detraining on left ventricular mass in endurance-trained individuals: a systematic review and meta-analysis. Eur J Prev Cardiol. 2024 Mar 4;31(4):415-424. doi: 10.1093/eurjpc/zwad327. PMID: 37821393.

W edycji tekstu wspomagano się narzędziami opartymi na AI (Chatpdf).