Wpływ faz cyklu menstruacyjnego na wydolność fizyczną kobiet

Dr n. med. Małgorzata Kwissa
1) Klinika Nadciśnienia Tętniczego, Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych UMP
2) Uniwersyteckie Centrum Badań Sportowo-Medycznych UMP

Cykl menstruacyjny to naturalny proces fizjologiczny, który wpływa na funkcjonowanie organizmu kobiety i potencjalnie może oddziaływać na jej wydolność sportową. Carmichael i wsp. analizują dostępne dowody naukowe na temat wpływu poszczególnych faz cyklu menstruacyjnego na różne aspekty wydolności fizycznej, takie jak siła, wytrzymałość, regeneracja oraz ryzyko kontuzji.

Cykl menstruacyjny a zmiany hormonalne

Cykl menstruacyjny dzieli się na trzy główne fazy: folikularną (od początku miesiączki do owulacji), owulacyjną oraz lutealną (od owulacji do kolejnej miesiączki). W każdej z tych faz zmieniają się poziomy dwóch kluczowych hormonów: estrogenu i progesteronu.

• Faza folikularna charakteryzuje się rosnącym poziomem estrogenu i niskim poziomem progesteronu.
• Faza lutealna jest zdominowana przez wyższe stężenia progesteronu, przy jednoczesnym umiarkowanym poziomie estrogenu.

Zmiany te wpływają na wiele funkcji organizmu, takich jak metabolizm, temperatura ciała, siła mięśniowa czy wytrzymałość.

Wpływ na wydolność fizyczną

Fazy cyklu menstruacyjnego mogą mieć zróżnicowany wpływ na wydolność fizyczną, jednak efekty te są bardzo indywidualne:

• Faza folikularna: Wyższe stężenie estrogenu może sprzyjać poprawie siły mięśniowej i wytrzymałości. Kobiety mogą być w tej fazie bardziej odporne na zmęczenie, co sprawia, że jest to potencjalnie korzystny czas na intensywne treningi i zawody.
• Faza lutealna: Zwiększony poziom progesteronu może negatywnie wpływać na wydolność, obniżając tolerancję wysiłku i utrudniając termoregulację. Kobiety mogą w tej fazie szybciej odczuwać zmęczenie, a regeneracja może być wolniejsza.
• Ryzyko kontuzji: Istnieją dowody sugerujące, że w fazie lutealnej ryzyko urazów, takich jak uszkodzenia więzadeł, może być wyższe, co może wynikać ze zmian w strukturze tkanki łącznej pod wpływem hormonów.

Indywidualne różnice

Reakcje na zmiany hormonalne w cyklu menstruacyjnym są bardzo zróżnicowane. U niektórych kobiet obserwuje się wyraźne różnice w wydolności fizycznej pomiędzy poszczególnymi fazami cyklu, podczas gdy inne nie doświadczają istotnych zmian w tym zakresie. Czynniki takie jak poziom wytrenowania, styl życia, dieta czy genetyka mogą znacząco modyfikować wpływ hormonów na wydolność fizyczną.

Znaczenie dla treningu i zawodów

Uwzględnienie faz cyklu menstruacyjnego w planowaniu treningów może pomóc zoptymalizować osiągnięcia sportowe kobiet. Na przykład:

• W fazie folikularnej warto koncentrować się na intensywnych treningach siłowych i wytrzymałościowych.
• W fazie lutealnej lepiej postawić na trening regeneracyjny, techniczny lub o umiarkowanej intensywności.

Autorzy podkreślają, że zrozumienie wpływu poszczególnych faz cyklu menstruacyjnego na organizm może być niezwykle cenne dla zawodniczek i ich trenerów w profesjonalnym sporcie. Edukacja w tym zakresie pozwala lepiej poznać indywidualne reakcje organizmu, co umożliwia bardziej precyzyjne planowanie treningów i strategii startowych. Taka wiedza może przyczynić się nie tylko do poprawy wyników sportowych, ale również do dbałości o zdrowie zawodniczek.

Na podstawie: Carmichael MA, Thomson RL, Moran LJ, Wycherley TP. The Impact of Menstrual Cycle Phase on Athletes' Performance: A Narrative Review. Int J Environ Res Public Health. 2021 Feb 9;18(4):1667. doi: 10.3390/ijerph18041667. PMID: 33572406; PMCID: PMC7916245.

W edycji tekstu wspomagano się narzędziami opartymi na AI (Chatpdf).